Kapsam ve Dayanak
Katma Değer Vergisi
Kanununun(1)
11 inci maddesinin
birinci fıkrasının:
(a) bendi kapsamında;
- Mal veya hizmet
ihracından,
-
61 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(2)
uyarınca Türkiye’de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı özel fatura ile
yapılan satışlardan (bavul ticareti),
(b) bendi kapsamında
43 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(3)
uyarınca Türkiye’de ikamet etmeyen yolcuların satın alarak yurt dışına
götürdükleri mallara ait verginin iadesinden (yolcu beraberi eşya
ihracı),
(c) bendi kapsamında
(bavul ticareti kapsamında ihracat yapanlara satılanlar dahil) ihraç
kaydıyla teslimlerden,
doğan katma değer vergisi
iadesi taleplerinin değerlendirilmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin
esaslar, bu Kanunun
32 nci maddesinin
Bakanlığımıza, Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin(4)
52 nci maddesinin de Gelirler Genel Müdürlüğüne verdiği yetkiye
dayanılarak bu Tebliğde yeniden belirlenmiştir.
İhracat istisnası ve
ihraç kaydıyla teslimlerden doğan iadeler kural olarak bu Tebliğin
“I. Genel Esaslar”,
sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) düzenleme veya
kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan
mükelleflerin iade talepleri ise Tebliğin
“II.
Özel Esaslar”
bölümündeki açıklamalara göre yerine getirilir.
I. GENEL ESASLAR
1. İnceleme Raporu ve
Teminat Aranmaksızın İade
- Mahsup yoluyla iade
talepleri,
- Maliye Bakanlığınca
belirlenen sınırı aşmayan nakden iade talepleri,
- Yeminli mali müşavir
tasdik raporuna dayalı nakden iade talepleri,
- Kamuya ait kuruluşların
iade talepleri,
inceleme raporu ve
teminat aranılmaksızın yerine getirilir.
1.1. Mahsup Yoluyla
İade
Katma değer vergisi iade
alacağının hak sahibi mükellefin kendisinin, ortaklarının veya mal ya da
hizmet satın aldığı kişilerin vergi borçlarına, ithalat sırasında
uygulanan vergilere, Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) prim borçlarına
mahsubu talepleri miktarına bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat
aranılmadan yerine getirilir.
İade alacağı öncelikle
mükellefin ithalde alınanlar dışındaki vergi borçlarına mahsup edilir.
Artan bir miktar olursa mükellefin isteğine bağlı olarak; kendisinin,
ortaklarının veya mal ya da hizmet satın aldığı mükelleflerin ithalde
alınanlar dahil vergi borçlarına veya SSK prim borçlarına mahsup
yapılır.
Mahsup talebi, bu
Tebliğin (I/1.1.3.) bölümünde belirtilen belgeler tamamlanmadıkça hüküm
ifade etmez. Mahsup talebinin yerine getirilmesinde gümrük
beyannamelerinin teyidi beklenmez. Ancak teyidin olumlu gelmemesi
halinde mahsup tarihi itibarıyla gerekli tarhiyat işlemi yapılır.
İade alacağının mal ya da
hizmet satın alınan mükelleflerin yukarıda belirtilen borçlarına
mahsubunda, ihracatçılar ve ihraç kaydıyla mal teslim edenler tarafından
satın alınan mal ya da hizmetin ihracatla ilgili olup olmaması ve malın
henüz ihraç edilmemiş bulunması, yurt içinde satılmış olması veya
işletme envanterinde yer almıyor olması, satın alınan malın ya da
hizmetin katma değer vergisine tabi olmaması mahsuba engel teşkil etmez.
Mahsup talebi satın alınan mal ya da hizmet üzerinden hesaplanan katma
değer vergisi tutarı ile de sınırlı değildir.
Aralarında mal veya
hizmet alışverişi olmasa bile, iade alacağının;
- sermayelerinin % 51
veya daha fazlası Devlete ait kuruluşlarda bağlı müessese, iştirak veya
ortaklıkların,
- sermaye şirketleri,
kooperatifler, kollektif şirketler ve adi ortaklıklarda ise ortakların
vergi borçlarına mahsubu
mümkündür.
61 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği
uyarınca Türkiye’de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı özel fatura ile
satış yapanlara ihraç kaydıyla teslimde bulunanların iade talepleri
münhasıran mahsup yoluyla yerine getirilir. Bir başka ifade ile bu
mükelleflere nakden iade yapılmaz.
1.1.1. Mahsup
Edilebilecek Borçlar
1.1.1.1. İthalde
Alınanlar Dışındaki Vergi Borçlarına Mahsup
Mükelleflerin katma değer
vergisi iadelerini; kendilerinin, ortaklarının veya mal ya da hizmet
satın aldıkları mükelleflerin ithalde alınanlar dışındaki vergi
borçlarına mahsubunu talep etmeleri halinde, mahsup için aranan
belgelerin ibraz edilmiş olması kaydıyla iade talepleri yerine
getirilir. Kendi vergi borcuna mahsup talebinde bulunan mükelleflerin
işlemleri 15 gün içinde tamamlanır.
1.1.1.2. İthalde
Alınan Vergilere Mahsup
Mükellefler iade
alacaklarını; kendilerinin, ortaklarının ya da mal veya hizmet satın
aldıkları mükelleflerin ithalde alınan vergilerden doğan borçlarına
mahsubunu talep edebilirler. Mahsup için, ilgili gümrük idaresinden
mükellefin vergi dairesine hitaben yazılan ve ithalde alınan vergiler
ile varsa gecikme faizi, zam ve ceza tutarları ile ödemenin yapılacağı
gümrük saymanlığı ve hesap numarasını belirtir bir yazı alınır. Mahsup
tutarını gösteren saymanlıklar arası işlem fişi ilgili gümrük
saymanlığına gönderilir. Herhangi bir nedenle mahsup yapılamaması
halinde, gümrük saymanlığınca düzenlenecek saymanlıklar arası işlem fişi
ile mahsup edilemeyen tutar ilgili vergi dairesine derhal iade edilir.
1.1.1.3. SSK Prim
Borçlarına Mahsup
Mükellefler iade
alacaklarını; kendilerinin, ortaklarının veya mal ya da hizmet satın
aldıkları mükelleflerin SSK prim borçlarına (Sigorta Primi, İşsizlik
Sigortası Primi, Eğitime Katkı Payı, Özel İşlem Vergisi, İdari Para
Cezası, Tasarruf Teşvik Kesintisi Katkı Payı, Konut Edindirme Yardımı ve
benzerleri ile ferilerine) mahsubunu talep edebilirler.
Bu talep, mükellefin
Sosyal Sigortalar Kurumundan alıp mahsup dilekçesine ekleyeceği, mahsubu
talep edilecek prim borçlarını ve varsa gecikme zammı tutarlarını
gösteren belgeye göre değerlendirilir. Bu belgeye prim alacaklısı SSK
şubesinin banka hesap numarası da yazılır. Mahsup edilecek prim borcu
tutarları mükellefin vergi dairesince ilgili şubenin banka hesap
numarasına gönderilir. Bu şubelerdeki prim borcu vergi iadesi talep eden
mükellefin kurumdan getirdiği belgelerin tesliminden sonra ödeme veya
diğer nedenlerle vergi dairelerince gönderilen tutara göre azalmışsa,
prim borcu tutarından arta kalan kısım ilgili SSK şubesi tarafından
derhal vergi dairesine iade edilecektir. Arta kalan tutarın prim
borçlusuna iadesi veya ileride doğacak prim borçlarına mahsup edilmek
üzere bekletilmesi mümkün değildir.
Sosyal Sigortalar Kurumu
prim borçlarının tahsilinde de 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulandığından, vergi dairesince bu
işlemlerin gerçekleştirildiği tarihte prim borcunun vadesinin geçmiş
olması halinde, borcun vade tarihi ile Sosyal Sigortalar Kurumuna
ödemenin yapıldığı tarihler arasında gecikme zammı uygulanabileceği
hususunun mükelleflerce göz önünde bulundurulması gerekir.
1.1.2. Mahsup Talebi
Mahsup talebinin geçerlik
kazanabilmesi için talebin bir dilekçe ile yapılması şarttır. İade
alacağının sonraki dönemlerde muaccel hale gelecek vergi borçlarına
mahsubunun da talep edilmesi mümkündür. Ancak bu borçlar muaccel hale
geldikçe mahsup talebinin, muaccel hale gelen her borç için ayrı dilekçe
verilmek suretiyle yenilenmesi gerekir.
Mahsup dilekçesi ve iade
için aranan belgelerin katma değer vergisi beyannamesi ile birlikte
vergi dairesine ibraz edilmiş olması kaydıyla, vergi dairelerince
yapılan işlemler sırasında meydana gelen gecikme nedeniyle zamanında
mahsubu yapılamayan vergiler için gecikme zammı uygulanmaz. Belgelerin
beyanname verildikten sonra tamamlanması halinde, belgelerin vergi
dairesine verildiği tarih itibarıyla işlem yapılır.
Ancak KDV iadesi için
mahsup talep dilekçesi dışında gerekli diğer belgelerin ibraz edilmiş
olması halinde, aksine talepte bulunuluncaya kadar, mükellefin kendi
vergi borçları için mahsup talebinde bulunduğu kabul edilir. İadeye hak
kazanılan tutarla sınırlı olmak üzere, mükellefin belgelerini ibraz
ettiği tarih itibarıyla vadesi geçmiş vergi borçlarına bu tarihten sonra
gecikme zammı uygulanmaz, bu tarihten sonra muaccel olacak vergi
borçları için ise gecikme zammı hesaplanmaz.
1.1.2.1. Ortaklık Payı
ve Ortaklık Tesis Tarihi
İade alacağının
ortakların vergi ve SSK prim borçlarına mahsubu işleminde ortaklık payı
ile ilgili bir sınırlama söz konusu değildir. İade alacağının, ait
olduğu dönemden sonra alacaklı ile ortak olanların vergi veya SSK prim
borçlarına da mahsup edilmesi talebinde bulunulabilir.
İade alacağının anonim
şirketlerde hamiline yazılı hisse senedi sahiplerinin vergi ve SSK prim
borçlarına mahsup edilmesi mümkün değildir.
1.1.3. Mahsup
Talebinde Aranılan Belgeler
Mahsup talebi, katma
değer vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine verilecek bir
dilekçe ile yapılır.
Kollektif şirketler ve
adi ortaklıklarda iade alacaklarının ortakların vergi borçlarına mahsubu
ile ilgili dilekçeye, diğer ortakların mahsup yapılmasına izin verdiğini
gösteren noter tasdikli belgeler de eklenir.
Sermaye şirketleri ve
kooperatiflerde ise mahsup dilekçesi tüzelkişiliği temsile yetkili
kişilerce kaşe tatbik edilmek suretiyle imzalanır ve mahsubu talep
edilen verginin borçlusu durumundaki ortak veya ortakların, adı, soyadı,
unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi, vergi kimlik numarası, vergi
borcunun türü, dönemi ve tutarını ihtiva eden bir liste ile ortakların
da bu mahsubu talep ettiklerini belirten yazıları dilekçeye eklenir.
İade alacağının SSK prim
borçlarına mahsubuna ilişkin dilekçede; katma değer vergisi iadesinin
doğduğu dönem, mahsubu istenilen tutar, mahsubu istenilen primin
borçlusu durumundaki kişi ve kuruluşların adı, soyadı, unvanı, adresi,
vergi dairesi, vergi kimlik numarası, prim borcunun ait olduğu SSK
şubesi ve prim borcu tutarları belirtilir.
Nakden veya mahsuben iade
taleplerinde dilekçenin yanı sıra iade hakkı doğuran işlem itibarıyla
aşağıdaki belgelerin de vergi dairesine ibrazı şarttır.
i. Gümrük beyannameli
mal ihracında
- Gümrük beyannamesi
(aslı veya noter, gümrük idaresi ya da yeminli mali müşavirce onaylı
örneği),
Beyannamelerin aslı veya
örneği yerine bunların listesinin verilmesi de yeterlidir. Bu takdirde
listede beyannamenin tarihi, sayısı, ihraç edilen malın cinsi, miktarı
ve tutarı, gümrük kapısının ismi, varış ülkesi, imalatçının adı-soyadı
veya unvanı, intaç ve çıkış tarihlerine yer verilir. Gümrük
beyannamelerinin yerine liste veren mükelleflerin iade taleplerinin
değerlendirilmesi sırasında listelerde yer alan bilgilerde eksiklik
bulunması veya tereddüt edilen durumlarda gümrük beyannamelerinin
aslının veya örneğinin istenebileceği tabiidir.
- Satış faturalarının
fotokopisi veya listesi,
- İhracatın gerçekleştiği
döneme ilişkin olarak indirilecek katma değer vergisi listesi ile ihraç
edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları
gösterir tablo.
Dış ticaret sermaye
şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri, ihracatına aracılık
ettikleri mükelleflerin indirilecek katma değer vergisi listesini de
verirler.
ii. Hizmet ihracında
- Yurt dışındaki müşteri
adına düzenlenen faturanın aslı veya fotokopisi,
- İhracatın gerçekleştiği
döneme ilişkin olarak indirilecek katma değer vergisi listesi ile ihraç
edilen hizmet nedeniyle yüklenilen vergi miktarına ilişkin hesaplamaları
gösterir tablo,
- Münhasıran 4389 sayılı
Bankalar Kanunu(5)
hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar veya özel finans
kurumlarınca düzenlenmiş döviz alım belgesi aslı veya ilgili banka veya
özel finans kurumu şubesince onaylanmış örneği ya da dövizin yurt
dışından geldiğini gösteren bankadan alınmış belge .
iii. Yolcu beraberi
eşya ihracında
- Gümrükçe onaylı satış
faturası veya fatura/çek aslı veya fotokopisi,
- İhracatın gerçekleştiği
döneme ilişkin olarak indirilecek katma değer vergisi listesi ile ihraç
edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları
gösterir tablo,
- İadenin yetki belgeli
aracı firma tarafından yapılması halinde bu firmaların gönderdiği
icmallerin fotokopisi.
iv. Bavul ticaretinde
- Gümrükçe onaylı özel
faturaların aslı veya fotokopisi,
- İhracatın gerçekleştiği
döneme ilişkin olarak indirilecek katma değer vergisi listesi ile ihraç
edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları
gösterir tablo,
- Münhasıran 4389 sayılı
Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar veya özel
finans kurumlarınca düzenlenmiş döviz alım belgesi aslı veya ilgili
banka veya özel finans kurumu şubesince onaylanmış örneği.
v. İhraç kaydıyla
satışlarda
- Gümrük beyannamesi
(aslı veya noter, gümrük idaresi ya da yeminli mali müşavirce onaylı
örneği),
-
(05.07.2002 tarihli ve 24806
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 86 Seri No.lu Katma Değer Vergisi
Genel Tebliği ile
değişen hali)
ihraç kayıtlı teslimin gerçekleştiği döneme ilişkin olarak indirilecek
katma değer vergisi listesi(*),
- İhraç kaydıyla
satışlara ilişkin fatura fotokopisi veya liste,
- Bavul ticareti
kapsamında ihracat yapanlara satış yapılması halinde, ihracatçıdan temin
edilen ve münhasıran 4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre
faaliyette bulunan bankalar veya özel finans kurumlarınca düzenlenmiş
döviz alım belgesi aslı veya ilgili banka veya özel finans kurumu
şubesince onaylanmış örneği .
vi. Sınır ve kıyı
ticaretinde
- Sınır ve/veya kıyı
ticareti yetki belgesi (bir defa verilmesi yeterlidir.),
- Tahakkuk varakası (aslı
veya noter, gümrük idaresi ya da yeminli mali müşavirce onaylı örneği),
- İhracatın gerçekleştiği
döneme ilişkin olarak indirilecek katma değer vergisi listesi ile ihraç
edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları
gösterir tablo,
- Satış faturalarının bir
örneği veya listesi,
(05.07.2002 tarihli ve 24806
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 86 Seri No.lu Katma Değer Vergisi
Genel Tebliği ile
eklenen fıkra)
Bu bölümde
sayılan işlemlerlerle ilgili olarak nakden veya mahsuben iade talep
edilmediği takdirde indirilecek katma değer vergisi listesi ile ihraç
edilen malın bünyesine giren vergi miktarına ilişkin tablonun ibrazına
gerek bulunmamaktadır.
1.1.3.1. Belge İbraz
Edenlerin Yapacakları İşlemler
Aranılan belgelerin
fotokopilerinin verilmesi halinde, bu fotokopilerin aslının aynı
olduğuna dair bir şerh verilerek kaşe tatbiki ve imzalanması suretiyle
firma yetkililerince onaylanması gerekir.
İndirilecek katma değer
vergisi listesinin, satıcıların adı veya unvanına göre alfabetik sırada
veya alış
tutarlarına göre; fatura veya benzeri belgenin tarihi, numarası,
satıcının adı, soyadı veya unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi
kimlik numarası, mal veya hizmetin cinsi, miktarı, bedeli ve hesaplanan
katma değer vergisi tutarına (aynı satıcıdan birden fazla sayıda alınan
belgelerde, belge adedi itibarıyla toplamları yazılır) yer verilerek (2)
örnek olarak düzenlenmesi, her sayfanın altına “Listelerde yer alan
bilgilerin doğruluğunu taahhüt ve herhangi bir yanlışlık olduğunun
tespiti halinde uygulanacak müeyyideleri kabul ederim.” şerhi konularak,
işletme yetkilileri tarafından isim ve unvan kaşeleri kullanılmak ve
düzenleme tarihi belirtilmek suretiyle imzalanması gerekir. Şu kadar ki,
tutarı
Vergi Usul Kanununun 232 nci
maddesinde yer
alan ve ilgili yılda uygulanmakta olan haddin altında kalan mal veya
hizmet alımları bu listede tek kalemde gösterilebilir. Satış
faturalarına ilişkin listelerin de bu bilgileri (serbest bölgelerle yurt
dışındaki müşterilere düzenlenen faturalarda vergi dairesi ve vergi
kimlik numarasına yer verilmeyeceği tabiidir.) içerecek şekilde
düzenlenmesi gerekir.
İhraç edilen malın
bünyesine giren vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösteren tabloda
ise, ihraç edilen mal veya hizmet nedeniyle iadesi talep edilen tutarın
hangi girdiler nedeniyle yüklenildiği (örneğin, mamul mal alımları,
hammadde alımları, yardımcı malzeme alımları, hizmet alımları, genel
gider, amortismana tabi iktisadi kıymet gibi) ve ne şekilde hesaplandığı
gibi unsurlara yer verilir.
Vergi dairesinin uygun
görmesi halinde listelerin disket veya CD olarak verilmesi de mümkündür.
1.1.3.2. Mücbir Sebep
Nedeniyle Belgeleri Zayi Olanlara İade
Vergi Usul Kanununun 13 üncü
maddesinde
belirtilen mücbir sebep hali nedeniyle defter ve belgelerinin zayi
olduğunu Türk Ticaret Kanununun 68 inci maddesine uygun olarak ispat
eden mükelleflerin nakden veya mahsuben iade talepleri, iade talebi ile
ilgili alış ve giderlere ait katma değer vergilerinin satıcılar
tarafından beyan edilip ödendiğinin ispatına bağlı olarak yerine
getirilir. İndirim konusu yapılan verginin satıcılar tarafından beyan
edilip ödendiğinin herhangi bir şekilde tevsik edilememesi halinde
inceleme raporuna göre işlem yapılır.
Mücbir sebep hali bulunan
satıcının beyanname verme ve buna ilişkin vergiyi ödeme süresinin
Vergi Usul Kanununun 111
inci maddesi
uyarınca uzamış olması halinde bu süre içindeki iade talepleri de genel
esaslara göre yerine getirilir.
1.1.4. Mahsup Sonrası
Alacağın Nakden İadesi
İade hakkı sahipleri,
iade alacaklarının yukarıda belirtilen şekillerde mahsubundan sonra
kalan kısmının kendilerine, ortaklarına veya mal ya da hizmet satın
aldıkları kişilere nakden iadesini talep ederlerse bu Tebliğin (I/1.2.),
(I/1.3.) ve (I/2.) bölümlerindeki açıklamalara göre işlem yapılır. Bu
şekilde yapılacak iadede, mahsup yoluyla iade edilen kısım (I/1.2.)
bölümündeki sınırın hesaplanmasında dikkate alınmaz. İade alacağının
tamamının üçüncü kişilere nakden ödenmesinin talep edilmesi halinde de
aynı hükümler uygulanır.
Mahsup sonrası alacağın,
üçüncü kişilere nakden iadesinin talep edilmesi halinde, alacağın
temlikine ilişkin bu talebin yazılı şekilde yapılması ve yazıda alacağın
açık bir şekilde kime temlik edildiğinin belirtilmesi gerekmektedir.
1.2. Maliye
Bakanlığınca Belirlenen Sınırı Aşmayan Nakden İadeler
4 milyar lirayı geçmeyen
nakden iade talepleri inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine
getirilir. Talep, bu Tebliğin (I/1.1.3.) bölümünde sayılan belgelerin
(mahsup dilekçesi yerine nakden iade talebine ilişkin dilekçe) ibraz
edilmesinden ve gümrük beyannamesinin ve/veya onaylı fatura ya da özel
faturaların teyidi ile aşağıda belirtilen şartların gerçekleşmesinden
sonra yerine getirilir.
-İndirimli teminat
uygulamasından yararlanan dış ticaret sermaye şirketlerinin bu
kapsamdaki nakden iade talepleri gümrük beyannamelerinin teyidi
beklenmeksizin ancak onaylı veya özel faturaların teyidinden sonra
yerine getirilir.
-İndirimli teminat
uygulamasından yararlanan sektörel dış ticaret şirketlerinin bu
kapsamdaki nakden iade talepleri, bir önceki döneme ilişkin iade
talebine ait gümrük beyannamelerinin teyidinin alınması halinde cari
döneme ait teyit beklenmeden ancak onaylı veya özel faturaların
teyidinden sonra yerine getirilir.
- İndirimli teminat
uygulamasından yararlanan diğer mükellefler ile normal teminat
uygulaması kapsamına giren mükelleflerin bu kapsamdaki nakden iade
talepleri, teyit gerçekleşmeden yerine getirilmez. Ancak, mükelleflerin
teyit işlemini beklemeden iade almak istemeleri halinde, indirimli
teminat uygulamasından yararlananların iadesi gereken tutarın % 100’ü,
diğerlerinin % 200’ü tutarında teminat vermeleri şartıyla nakden iade
talepleri yerine getirilir. Teyitlerin olumlu gelmesi halinde Tebliğin
(I/2.1.2.1. ve I/2.1.2.2.) bölümlerinde belirtilen miktarı aşan
teminatlar iade edilir.
- Mükellefçe süresinde
başvuru yapılıp gerekli belgeler ibraz edildiği halde gümrük
beyannamelerinin veya gümrükçe onaylı fatura ya da özel faturaların
teyidi alınamadığı için yerine getirilemeyen iade talepleri, tarh
zamanaşımı süresinin geçmesi halinde, teyit beklenmeksizin yerine
getirilir. Buna göre, gümrük beyannamelerinin veya gümrükçe onaylı
fatura veya özel faturaların gümrük idarelerinden teyidi istenildiği
halde tarh zamanaşımı süresi içinde teyit alınamaması halinde, teyit
verileceği yönünde bir yazı olmaması şartıyla teyit beklenilmeksizin
iade işlemi yapılacaktır. Bu husus ihraç kaydıyla teslimlerde tecil
edilen verginin terkini ve iade işlemlerinde de geçerlidir.
Gümrük beyannameleri veya
bunlara ilişkin listelerin teyidi gerçekleşen kısmına isabet eden
tutarların kısmen iadesi de mümkündür.
Bu bölümde belirtilen
limitlerin daha sonra değiştirilmesi halinde iade taleplerinin
değerlendirilmesinde aksi belirtilmedikçe iade hakkı doğuran işlemin
gerçekleştiği vergilendirme döneminde geçerli limitler esas alınır.
1.3. Yeminli Mali
Müşavir Tasdik Raporuna Dayalı Nakden İadeler
3568 sayılı Serbest
Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali
Müşavirlik Kanununun 12 nci maddesinin
Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden yayımlanan “Yeminli Mali
Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik Konuları, Tasdike
İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”(6)
hükümlerine göre yayımlanan genel tebliğlerle, Yeminli Mali Müşavirlik
Katma Değer Vergisi İadesi Tasdik Raporu (bundan sonra kısaca YMM tasdik
raporu olarak belirtilecektir) ile KDV iadesi yapılmasının usul ve
esasları belirlenmektedir.
Bakanlığımıza verilen
yetkiye istinaden vergilendirme dönemleri itibarıyla inceleme raporu ve
teminat aranmaksızın iade için (bu Tebliğin I/1.2. bölümünde) belirlenen
limit ile Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğleriyle(7)
belirlenen tutarlar arasındaki iade talepleri YMM raporuna göre yerine
getirilir. Tam tasdik sözleşmesinin mevcudiyeti halinde ise bavul
ticareti ve yolcu beraberi eşya ihracatından doğan iadelerde sözü edilen
Genel Tebliğlerle belirlenen limitlere göre, diğerlerinde miktara
bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranmadan iade yapılır. Yeminli
mali müşavirlerin düzenledikleri raporlarda gümrük beyannamelerinin veya
gümrükçe onaylı fatura ya da özel faturaların teyidinin alınmamış olması
halinde teyit işlemleri vergi dairesince yapılır.
YMM tasdik raporu ile
iade talebinde bulunan mükelleflere, rapor ibraz edilmedikçe iade
yapılmaz. Mükelleflerin rapor düzenleninceye kadar, izleyen bölümlerde
açıklandığı şekilde teminat göstermeleri halinde ise iade talebi
incelemeye sevk edilmeksizin yerine getirilir. Rapor ibraz edildiğinde
teminatlar iade edilir. Bu kapsamda teminat veren ve dış ticaret sermaye
şirketleri hariç indirimli teminat uygulamasından yararlanan
mükelleflerden iadenin yapıldığı tarihten itibaren 6 ay içinde bu iade
ile ilgili YMM tasdik raporu ibraz etmeyenlerden teminatlarını bu
Tebliğin (I/1.2.) bölümünde belirlenen sınırı aşan kısmın % 100’üne
tamamlamaları istenir. 15 gün içinde teminatlarını tamamlamayanlar, bu
dönemlere ilişkin YMM tasdik raporu ibraz edinceye kadar, müteakip
dönemlerdeki iade taleplerinde indirimli teminat uygulamasından
yararlandırılmazlar. Ancak bu süre içinde rapor ibraz edemeyecek
olanların mazeretleriyle birlikte başvurmaları halinde, gerekli
değerlendirme yapılarak mazeretleri haklı nedenlere dayananlara,
Vergi Usul Kanununun 17 nci
maddesi uyarınca
vergi dairesince en fazla 6 ay ek süre verilebilir.
Mükelleflerin iade
tutarını kısmen mahsup, kısmen YMM tasdik raporu ile nakden almak
istemeleri halinde, iade için istenen belgelerin ibraz edilmiş olması
kaydıyla öncelikle muaccel hale gelen vergi borçlarının tamamı mahsup
edilir. Kalan kısım YMM tasdik raporu ile nakden iade edilebilir. Bu
uygulamada nakden iade edilecek tutara ilişkin olarak tam tasdik
sözleşmesi ile ilgili sınır dikkate alınır.
Bir vergilendirme
döneminde iade hakkı doğuran işlemlerin arasında, bavul ticareti, yolcu
beraberi eşya ve gümrük beyannameli ihracatın birlikte bulunması halinde
her bir işlem için geçerli limitler ayrı ayrı dikkate alınarak iade
yapılır.
1.4. Kamuya Ait
Kuruluşlara İade
Sermayelerinin % 51 veya
daha fazlası genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine,
köylere, belediyelere ve bunların teşkil ettikleri birliklere, döner
sermayeli kuruluşlara, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile
Devlet eliyle kurulan üniversitelere, kanunla kurulan emekli ve yardım
sandıklarına ait mükelleflerin nakden veya mahsuben iade talepleri, bu
Tebliğin (I/1.1.3.) bölümünde yer alan belgelerin (nakden iade talep
edilmesi halinde buna ilişkin dilekçe) ibrazı üzerine miktara
bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir.
Bu mükelleflerin,
sermayelerinin % 51 veya daha fazlasının yukarıda belirtilen kurum veya
kuruluşlara ait olduğunu, ortakları olan kamu kuruşlarından alacakları
bir yazı ile bir defaya mahsus olmak üzere tevsik etmeleri, sermaye ve
ortaklık yapılarında herhangi bir değişiklik olması halinde de,
değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren en geç 15 gün içinde
durumlarını bağlı oldukları vergi dairesine bildirmeleri gerekir.
2. Teminat Karşılığı
İade
2. 1. Genel Olarak
Bu Tebliğin (I/1.4.)
bölümünde sayılanlar dışında kalan mükelleflerin, Tebliğin (I/1.2.)
bölümünde belirlenen sınırı aşan ve YMM tasdik raporu ibraz edilmeyen
nakden
iade taleplerinde aşağıda
belirtildiği şekilde teminat gösterilmesi halinde iade yapılır. Teminat,
vergi inceleme raporu veya YMM tasdik raporuna dayanılarak çözülür.
Bu kapsamdaki nakden iade
talepleri, bu Tebliğin (I/1.1.3.) bölümünde sayılan (mahsup dilekçesi
yerine nakit iade talebine ilişkin dilekçe) belgelerin ibrazı, gümrük
beyannameleri ve usulüne uygun olarak gösterilmiş teminat mektupları ile
varsa onaylı fatura ya da özel faturaların bu Tebliğin (I/1.2.)
bölümündeki açıklamalar çerçevesinde teyidinin alınmasından sonra
karşılanır.
2.1.1. Teminat Türleri
Teminat olarak
6183 sayılı Kanunun 10 uncu
maddesinde
sayılan iktisadi kıymetlerden bir veya bir kaçı gösterilebilir. Şu kadar
ki; banka teminat mektuplarının paraya çevrilmeleri konusunda hiç bir
sınırlayıcı şart taşımayacak biçimde, bu Tebliğ ekinde yer alan örneğe
(EK: 1) uygun olarak ve 4389 sayılı Bankalar Kanunu hükümlerine göre
faaliyette bulunan bankalar veya özel finans kurumları tarafından
düzenlenmiş olması gerekir.
2.1.2. Teminat
Miktarları
2.1.2.1. Normal
Teminat Uygulaması
Normal teminat uygulaması
kapsamındaki mükellefler, talep ettikleri iade miktarının bu Tebliğin
(I/1.2.) bölümünde belirlenen sınırı aşan kısmının tamamı için teminat
verirler. İndirimli ve yükseltilmiş teminat uygulamasına tabi olmayan
tüm mükellefler normal teminat uygulamasına tabidir.
2.1.2.2. İndirimli
Teminat Uygulaması
İndirimli teminat
uygulamasında teminat, bu Tebliğin (I/1.2.) bölümünde belirlenen sınırı
aşan kısmın % 4’ü veya % 8’i olarak verilir.
2.1.2.2.1. Teminat
Oranı % 4 Olarak Uygulanacak Mükellefler
- Haklarında SMİYB
düzenlediği veya kullandığı konusunda rapor bulunmayan,
- Son 5 yıl içinde
adlarına tahakkuk eden gelir, kurumlar ve katma değer vergilerini ödeyen
(Vergilerin tecil edilmesi bu şartın ihlali sayılmaz. Faaliyetleri 5
yıldan az olan mükelleflerde, faaliyette bulunulan süre içinde tahakkuk
etmiş söz konusu vergi borçlarının ödenmiş olması halinde bu şart yerine
getirilmiş sayılır.),
- İade hakkı doğuran
işlemlerin bulunduğu birbirini izleyen son 5 vergilendirme döneminde
hakkında olumlu rapor yazılmış bulunan,
dış ticaret sermaye
şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri nakit olarak talep
ettikleri iade miktarının bu Tebliğin (I/1.2.) bölümünde belirlenen
sınırı aşan kısmının % 4’ü kadar teminat verirler.
Bu Tebliğin (II/1.4.)
bölümünde belirtilen özellikleri taşıyan raporlar “olumlu rapor” olarak
kabul edilir. Yeminli mali müşavirlerle süresinde düzenlenmiş tam tasdik
sözleşmesi bulunan mükellefler hakkında iade hakkı doğuran işlemlerin
bulunduğu birbirini izleyen son 5 döneme ait olumlu YMM tasdik raporu
bulunması halinde bu şart gerçekleşmiş sayılır. Birbirini izleyen 5
vergilendirme döneminden kasıt, iade hakkı doğuran işlemlerin yapıldığı
birbirini izleyen dönemlerdir. Bu dönemler arasında herhangi bir dönemde
inceleme raporu veya YMM tasdik raporu düzenlenmesini gerektiren bir
iade hakkı doğuran işlem bulunmadığı takdirde, bu dönemler, birbirini
izleyen 5 dönemin hesaplanmasında dikkate alınmaz.
Birbirini izleyen son 5
döneme ait olumlu raporlardan bir kısmının vergi inceleme elemanları,
bir kısmının ise YMM tarafından düzenlenmiş olması halinde de bu şartın
gerçekleşmiş sayılacağı tabiidir. Ancak 5 olumlu rapor şartını kısmen
veya tamamen yeminli mali müşavirlerce düzenlenen raporlarla yerine
getiren mükelleflerin indirimli teminattan yararlanabilmeleri için, iade
talebinde bulundukları dönem için de tam tasdik sözleşmesi yapmış
olmaları gerekmektedir. Tam tasdik sözleşmesi kapsamında bulunmayan bir
döneme ilişkin iade talebi ise normal teminat karşılığı, teminat
verilmemişse YMM tasdik raporu veya inceleme raporuna istinaden yerine
getirilir.
Son olumlu rapor vergi
dairesine intikal ettikten sonra (diğer şartlar da gerçekleşmişse)
raporun ilgili olduğu vergilendirme döneminden sonraki iade talepleri
için indirimli teminat uygulamasına başlanır. Raporun ait olduğu
vergilendirme döneminden sonraki dönemler için verilen teminatların bu
bölüme göre verilmesi gereken kısmını aşan miktarı iade edilir.
Otomotiv sektöründe
faaliyet gösteren dış ticaret sermaye şirketlerinden bu bölümde sayılan
diğer şartları taşıyan imalatçıların, 1318 sayılı Finansman Kanununda
yer alan tarifelerdeki taşıtların ihracatından kaynaklanan iade
taleplerinde 5 olumlu rapor şartı aranmaz.
2.1.2.2.2. Teminat
Oranı % 8 Olarak Uygulanacak Mükellefler
Aşağıdaki şartları
taşıyan mükellefler, nakit olarak talep ettikleri iade miktarının bu
Tebliğin (I/1.2.) bölümünde belirlenen sınırı aşan kısmının % 8'i kadar
teminat verirler.
i. İmalatçılar ve
İmalatçı-İhracatçılar:
Bu Tebliğin
(I/2.1.2.2.1.)
bölümünde belirtilen
şartları taşıyan
mükelleflerden;
- Sanayi siciline kayıtlı
olan,
- Ödenmiş sermayelerinin
veya son bilançolarında kayıtlı amortismana tabi iktisadi kıymetlerinin
(gayrimenkuller hariç) amortisman düşülmeden önceki toplam tutarı 80
milyar lirayı aşan (Söz konusu amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ve
bunların üzerinden ayrılan amortismanların
Vergi Usul Kanununun 189
uncu maddesinde
belirtildiği şekilde "özel bir amortisman defteri" veya "envanter
defteri"nde açıkça gösterilmiş olması zorunludur.),
- İşletmenin sahip olduğu
amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bu kıymetlerin kayıtlı olduğu
defterlerin noter onayları ve numaraları ile kaç yıldır amortismana tabi
tutuldukları kapasite raporlarında açıkça belirtilen,
- İmalat işinde 20 veya
daha fazla işçi çalıştıran (İşçi sayısının tespitinde bizzat imalat
işinde çalışan işçiler dikkate alınır. Bunlar dışında kalan yönetici,
büro personeli ve muhasebeci gibi personel dikkate alınmaz. Mevsimlik
dalgalanmaların olduğu durumda hesap dönemi ortalaması esas alınır.),
imalatçı-ihracatçılar ile
ihracatçılara ihraç kaydıyla teslimde bulunan imalatçılar nakit olarak
talep ettikleri iade miktarının bu Tebliğin (I/1.2.) bölümünde
belirlenen sınırı aşan kısmının % 8'i kadar teminat verirler.
ii. Özel Finans
Kurumları:
Bu Tebliğin
(I/2.1.2.2.1.) bölümündeki şartları taşıyan özel finans kurumları nakit
olarak talep ettikleri iade miktarının bu Tebliğin (I/1.2.) bölümünde
belirlenen sınırı aşan kısmının % 8'i kadar teminat veririler.
iii. Diğer
İhracatçılar: Bu
Tebliğin (I/2.1.2.2.1.) bölümündeki şartları taşıyan mükelleflerden;
- Son üç takvim yılı
itibarıyla ihracatları her bir yıl için beş milyon ABD Dolarını, veya
- Son beş takvim yılı
itibarıyla ihracatları her bir yıl için bir milyon ABD Dolarını,
geçen ihracatçılar,
burada öngörülen ihracat tutarını gerçekleştirdikleri son yılı izleyen
takvim yılı başından itibaren nakit olarak talep ettikleri iade
miktarının bu Tebliğin (I/1.2.) bölümünde belirlenen sınırı aşan
kısmının % 8'i kadar teminat verirler.
2.1.2.3. Teminat
Oranlarının Değiştirilmesi
İndirimli teminat
oranlarının değiştirilmesi halinde, aksi belirtilmedikçe daha önce
verilen teminatlar da yeni orana göre değiştirilir.
2.1.2.4. Yükseltilmiş
Teminat Uygulaması
SMİYB düzenleme veya
kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan
mükelleflere yükseltilmiş teminat oranı uygulanır. Bu uygulama ile
ilgili açıklamalar bu Tebliğin “II. Özel Esaslar” başlıklı bölümünde yer
almaktadır.
2.1.3. Teminat
Mektuplarının İadesi
Normal veya indirimli
teminat uygulaması kapsamında verilen teminat mektupları inceleme raporu
veya YMM tasdik raporuna istinaden iade edilir.
İlgili vergi dairesince
teminat mektuplarının iadesi sırasında teminat mektubu, uygun bir
yerine: “ KDV iadesi dolayısıyla alınan bu teminat mektubunun vergi
dairemizde olan işlemi sona ermiştir” şerhi düşülerek, tarih yazılmak ve
mühür tatbiki suretiyle imzalanır. Bu şerhi gören bankaların, vergi
dairesinden ayrıca bir teyit almaksızın gerekli işlemi yapmaları mümkün
bulunmaktadır.
3. Vergi İnceleme
Raporu ile İade
Mükelleflerin,
i.
İadelerini Vergi İnceleme Raporu sonucunda almak istemeleri,
ii.
İadesini talep ettikleri katma değer vergisinin bu Tebliğin (I/1.2.)
bölümünde belirtilen miktarı aştığı hallerde; (teminat göstermek veya
Yeminli Mali Müşavirlik Katma Değer Vergisi İadesi Tasdik Raporu ibraz
etmeleri gerekmesine rağmen) teminat göstermemeleri veya iadelerini YMM
tasdik raporu ile alacaklarını beyan etmemeleri,
iii.
Bu Tebliğin (II.) bölümüne göre münhasıran vergi inceleme raporu ile
iadesi öngörülen durumların bulunması,
hallerinde, iade
talepleri Bakanlığımız vergi inceleme elemanları tarafından düzenlenen
inceleme raporları sonucuna göre yerine getirilir.
Mükellefler vergi
incelemesi yoluyla iade taleplerini bir dilekçe ile yaparlar. İnceleme
başlamadan önce talepten vazgeçilerek teminat karşılığı veya YMM tasdik
raporu ibrazı ile iade talep edilmesi de mümkündür. İnceleme başladıktan
sonra talepte bulunulması halinde ise, bu talep inceleme elemanının
genel esaslara göre iade yapılmasına engel bir görüşünün bulunmaması
halinde yerine getirilir.
Bu Tebliğde inceleme
raporu veya vergi inceleme raporu deyimleri, vergi incelemesine yetkili
olanlarca düzenlenmiş raporu ifade eder.
II. ÖZEL ESASLAR
Sahte veya muhteviyatı
itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) düzenleme veya kullanma fiili ile
doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan mükelleflerin nakden veya
mahsuben iade talepleri bu bölümdeki özel esaslara göre yerine
getirilir.
1. Kapsam ve Tanımlar
1.1. Kapsam
İade talepleri özel
esaslara göre yerine getirilecek mükellefler kapsamına;
- SMİYB düzenledikleri ya
da kullandıkları konusunda haklarında rapor bulunan mükellefler, bu
mükelleflerin raporun ait olduğu dönemdeki ortakları ve kanuni
temsilcileri ile bunların kurdukları veya ortak oldukları şirketler ve
rapor bulunanlardan mal alanlar,
- Haklarında rapor
olmamakla birlikte olumsuz tespit bulunan [SMİYB düzenledikleri ya da
kullandıkları, adreslerinde bulunmadıkları, mücbir sebep sayılan haller
dışındaki nedenlerle defter ve belgelerini ibraz etmedikleri veya birden
fazla döneme ilişkin olarak katma değer vergisi beyannamesini
(süresinden sonra verilenler hariç) vermedikleri hususunda tespit
bulunanlar] veya bu tespitler nedeniyle incelenmesi istenilenler ile
bunlardan mal alanlar,
- Kendileri hakkında
katma değer vergisi açısından ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz
uygulananlar,
- İşletme kapasitesi ile
iş hacmi arasında bariz nispetsizlik bulunanlar,
girmektedir.
1.2. Sahte veya
Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge (SMİYB)
İade taleplerinin yerine
getirilebilmesi, düzenlenen ve kullanılan belgelerin geçerliliğine ve
gerçeği yansıtmalarına bağlıdır.
Sahte veya muhteviyatı
itibariyle yanıltıcı belge tanımına
Vergi Usul Kanununun 359
uncu maddesinde
yer verilmiştir. İade taleplerinin değerlendirilmesi sırasında anılan
maddede yer alan hükümlerin dikkate alınması gerekmektedir.
Buna göre, sahte belge
gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi
düzenlenen belgedir. Bu itibarla; bir mal hareketi veya hizmet ifası söz
konusu olmaksızın düzenlenen belgeler sahte belge olarak kabul
edilecektir.
Muhteviyatı itibariyle
yanıltıcı belgeler ise gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla
birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe
aykırı şekilde yansıtan belgelerdir. Buna göre;
- mal veya hizmetin
miktar veya değerini gerçeğinden az veya çok gösteren,
- alıcı veya satıcısı,
tarihi, seri numarası tahrif edilmiş,
- mal tesliminin veya
hizmet ifasının gerçek olduğu ancak belge düzenleme yetkisi
bulunmayanlar tarafından düzenlenen veya adına belge düzenlenmesi
gereken kişi yerine başkası adına düzenlenmiş belgeler (bu belge
kullanıcı açısından muhteviyatı itibariyle yanıltıcı, düzenleyen
açısından sahte belge olarak kabul edilecektir.)
muhteviyatı itibariyle
yanıltıcı belgelerdir.
Sahte veya muhteviyatı
itibarıyla yanıltıcı olduğu gerekçesi ile iade taleplerinin özel
esaslara göre yerine getirilmesini gerektiren belgeler, Tebliğin
(I/1.1.3.) bölümünde sayılan ve iadeye esas teşkil eden belgelerdir.
Örneğin sipariş mektupları ve proforma faturaların nihai faturalar veya
gümrük beyannameleri ile uyumsuz olması halinde, nihai faturaların veya
gümrük beyannamelerinin gerçeğe aykırı olarak düzenlendiği tespit
edilmedikçe, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge
düzenlendiği veya kullanıldığı gerekçesi ile özel esaslara göre işlem
yapılamaz.
1.3. Olumsuz Rapor
Mükellefler hakkında
SMİYB düzenledikleri ya da kullandıkları konusunda belirlemelerin yer
aldığı inceleme raporları “olumsuz rapor” sayılır. Bunlar, iade
taleplerinin genel esaslar yerine özel esaslara göre, bir başka ifade
ile yükseltilmiş teminat karşılığında veya münhasıran inceleme raporuna
göre yerine getirilmesine yol açan raporlardır.
SMİYB kullanıldığı
konusunda belirlemelerin yer aldığı raporlarda, raporun ait olduğu her
bir vergilendirme döneminde SMİYB kullanılması nedeniyle reddedilen
katma değer vergisi iade alacağının, iade hakkı doğuran işlem
dolayısıyla yüklenilen verginin (ihraç kaydıyla teslimlerde teslim
bedeli üzerinden hesaplanan verginin, iade hakkı doğuran işlemi
bulunmayan mükelleflerde ilgili dönemdeki toplam vergi indiriminin) %
5’ini aşması halinde bu rapor olumsuz rapor sayılır.
SMİYB düzenlendiği
konusunda belirlemelerin yer aldığı raporlar başka bir şart aranmaksızın
olumsuz rapor sayılır.
1.4. Olumlu Rapor
İade hakkı doğuran
işlemler dolayısıyla düzenlenen olumlu raporlar, izleyen bölümlerde
açıklanacağı üzere, teminat miktarının azaltılmasına veya genel esaslara
göre iade yapılmasına dönüşü sağlamaktadır. Katma değer vergisi iade
uygulamaları bakımından bir raporun “olumlu rapor” sayılabilmesi için;
- İade hakkı doğuran
işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin (ihraç kaydıyla teslimlerde
teslim bedeli üzerinden hesaplanan verginin) % 90 veya daha fazlasının
onaylanmış olması,
-Sahte veya muhteviyatı
itibariyle yanıltıcı belgeler nedeniyle reddedilen bir kısım varsa bu
kısmın, iade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin
(ihraç kaydıyla teslimlerde teslim bedeli üzerinden hesaplanan verginin,
iade hakkı doğuran işlemi bulunmayan mükelleflerde ilgili dönemdeki
toplam vergi indiriminin) % 5’ini aşmaması gerekmektedir.
Bu Tebliğde aksine hüküm
olmadıkça, YMM tasdik raporları da olumlu rapor olarak kabul edilir.
Ancak raporlarda;
- İade hakkı doğuran
işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin doğruluğunun onaylanma oranı ile
SMİYB olduğu gerekçesi ile reddedilen bir kısım varsa, belgelerin
düzenleyicileri, tarih ve numaraları, toplam tutarları, bu tutarın
toplam iade talebi içindeki payı ve belgelerin SMİYB addedilme
nedenlerinin,
- SMİYB dışındaki
nedenlerle reddedilen bir kısım varsa, ilgili mevzuat hükümlerine de
atıf yapılarak red gerekçelerinin,
bu nedenlerle reddedilen
tutarlar ve bu tutarların toplam iade talebi içindeki paylarına da yer
verilmek suretiyle açıkça belirtilmesi gerekir.
1.5. Olumsuz Tespit
Aşağıda belirtilen
durumlar olumsuz tespit sayılır;
- Belge düzenleyen veya
kullanan mükellef nezdinde yapılmakta olan incelemede veya bu mükellefin
ticari ilişkide bulunduğu diğer kişi veya kurumların incelenmesi
sırasında yahut yetkili makamların yazıyla bildirmesi üzerine SMİYB
düzenlendiği veya kullanıldığının vergi dairesinin ıttılaına girmesi,
- Mücbir sebep sayılan
haller dışındaki nedenlerle ilgili dönem defter ve belgelerinin ibraz
edilmemesi veya birden fazla döneme ilişkin olarak katma değer vergisi
beyannamesinin (süresinden sonra verilenler hariç) verilmemesi,
-Yapılan yoklama ve
araştırmalarda mükellefin bilinen adreslerinde bulunamaması, (bu durumda
olan mükelleflerden iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönem
itibarıyla vergiye müteallik ödevlerini yerine getirdiği tespit
edilenlerin işi bıraktığına ilişkin bildirimde bulunmamış olmaları
olumsuz tespit sayılmaz.
- Mükelleflerin
işletmelerinin sermaye tutarı, kullandıkları kredi miktarı, üretim
tesisi olanlarda tesisin kapasitesi, verimliliği, istihdam ettikleri
işçi sayısı gibi unsurlar ile iş hacmi arasında bariz bir nispetsizlik
bulunması. Şu kadar ki, bu tespitin en az vergi dairesi müdür yardımcısı
başkanlığında oluşan üç kişilik bir komisyon tarafından mükellefin iş
yerinde yapılacak bir yoklama ile tutanağa bağlanmış olması gerekir.
2. Kendileri Hakkında
Olumsuz Rapor veya Tespit Bulunanlar
2.1. Haklarında SMİYB
Düzenleme Raporu Bulunanlar
2.1.1. İade
Taleplerinde Yapılacak İşlem
Haklarında SMİYB
düzenlediği konusunda rapor bulunanların, raporun vergi dairesine
intikal ettiği tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz
sonuçlandırılmamış nakden veya mahsuben iade talepleri 4 kat teminat
karşılığında, teminat gösterilmemesi halinde münhasıran vergi inceleme
sonucuna göre yerine getirilir. Raporun intikal ettiği tarihten önceki
dönemler için alınan teminatlar da vergi inceleme raporu ile çözülür.
SMİYB düzenlediği vergi
inceleme raporlarıyla tespit edilen mükelleflerin, ilgili dönemler için
göstermiş oldukları teminatlarının Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalar ile hesaplanacak gecikme
faizini karşılamaması halinde, bu alacakların tahsili için 6183 sayılı
Kanun hükümlerine göre gerekli tedbirler derhal alınır.
Ancak mükelleflerin SMİYB
düzenleme raporları üzerine yapılan tarhiyatları (kesilecek ceza ve
hesaplanacak gecikme faizi dahil) ödemeleri ya da tamamına teminat
göstermeleri halinde raporun vergi dairesine intikalinden sonraki nakden
ve mahsuben iade talepleri, indirimli teminat uygulamasından
yararlananlarda % 100, diğerlerinde % 200 teminat karşılığında yerine
getirilir.
2.1.2. Genel Esaslara
Dönüş
2.1.2.1.
SMİYB düzenleme raporları üzerine yapılan tarhiyatın nihai yargı
kararları ile terkin edilmesi halinde bu raporlar hiç düzenlenmemiş
sayılır.
2.1.2.2.
SMİYB düzenleme raporları
ile yapılan tarhiyatların yukarıda anlatıldığı şekilde ödenmesi veya
tamamına teminat gösterilmesi ve yükseltilmiş (indirimli teminattan
yararlananlar için % 100, diğerleri için % 200) teminat uygulamasına
geçilmesinden sonra, vergi dairesine vergi incelemesine yetkili
elemanlarca düzenlenmiş bir olumlu raporun intikal etmesi halinde,
olumlu raporun ilişkin olduğu vergilendirme döneminden itibaren bu
mükelleflerin nakden veya mahsuben iade talepleri genel esaslara göre
yerine getirilir. Raporun ait olduğu dönem ile vergi dairesine intikal
ettiği tarih arasındaki dönemler için alınan teminatların bu Tebliğin
(I/2.1.2.1. ve 2.1.2.2.) bölümlerinde belirtilen miktarı aşan kısımları
iade edilir.
SMİYB düzenlediği
konusunda rapor bulunan dış ticaret sermaye şirketleri ile sektörel dış
ticaret şirketlerinin, bu belgelere dayanarak iade aldıkları verginin
aynı dönemde iade edilen toplam verginin % 4’ünü aşmaması ve tarhı
öngörülen vergi ile kesilmesi istenen ceza ve hesaplanacak gecikme
faizini ödemeleri veya tamamı için teminat göstermeleri halinde iade
talepleri olumlu rapor beklenmeden genel esaslara göre yerine getirilir.
Ödeme veya teminat
gösterme şartını yerine getirmeyen mükelleflerde, yazılan olumlu
raporlar genel esaslara dönüşü sağlamaz.
2.1.2.3.
Haklarında sahte veya
muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği konusunda rapor
bulunanların katma değer vergisi iadelerinin genel esaslara göre yerine
getirilmeye başlanması halinde; bunların bu nedenle yükseltilmiş teminat
istenen kanuni temsilcilerinin, ortaklarının, ortağı olduğu
mükelleflerin ve bunlardan mal veya hizmet alanların iade talepleri de
genel esaslara göre yerine getirilir.
2.1.3. Haklarında.
SMİYB Düzenleme Raporu Bulunan Mükelleflerin Ortakları veya Bu
Mükelleflerin Kurdukları veya Ortak Oldukları Şirketlerin İade Talepleri
Haklarında SMİYB
düzenlediği konusunda rapor bulunan mükelleflerle ilgili olarak bu
Tebliğ ile yapılan düzenlemeler, bu mükelleflerin raporun ait olduğu
vergilendirme dönemindeki ortakları ve kanuni temsilcileri ile bunların
kurdukları veya ortak oldukları şirketler bakımından da geçerlidir.
Kooperatifler ve sermaye
şirketlerinde bu hüküm bunların kanuni temsilcileri ile sadece SMİYB
düzenlenmesine neden olan ortakları ve bunların kurdukları veya ortak
oldukları şirketleri hakkında uygulanır.
(05.07.2002
tarihli ve 24806 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 86 Seri No.lu Katma
Değer Vergisi Genel Tebliği
ile
eklenen fıkra)Ancak
kanuni temsilcilerin sahibi ya da ortağı olduğu firmalar, sahte veya
muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemesine neden olan alt
firma ya da ortaklarla doğrudan veya dolaylı ortaklık ya da haksız katma
değer vergisi iadesi almaya yönelik ticari ilişkide bulunup
bulunmadıklarının tespiti amacıyla derhal incelemeye sevk edilir ve bu
incelemeler öncelikle sonuçlandırılır.
(05.07.2002
tarihli ve 24806 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 86 Seri No.lu Katma
Değer Vergisi Genel Tebliği
ile
eklenen fıkra)Yapılan
inceleme sonucunda kanuni temsilcinin sahibi ya da ortağı olduğu
firmaların, SMİYB düzenlenmesine neden olan alt firma ya da ortaklarla
doğrudan veya dolaylı ortaklık ya da haksız katma değer vergisi iadesi
almaya yönelik ticari ilişkide bulunduğunun tespit edilememesi halinde,
bunların sahibi ya da ortağı olduğu firmaların iade ve mahsup talepleri,
kendileri hakkında özel esaslar uygulanmasını gerektiren başka bir husus
olmadıkça genel esaslara göre yerine getirilir.
(05.07.2002
tarihli ve 24806 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 86 Seri No.lu Katma
Değer Vergisi Genel Tebliği
ile
eklenen fıkra)SMİYB
düzenlediği konusunda rapor bulunan mükelleflerin kanuni temsilcileri
ile ortaklarının ortak oldukları şirketlerden ayrılmış olmaları halinde,
ortaklığından ayrıldıkları mükelleflerin iade ve mahsup talepleri özel
esaslar uygulanmasını gerektiren başka bir husus olmadıkça ayrılma
tarihinden itibaren genel esaslara göre yerine getirilir.
2.2. Haklarında SMİYB
Kullanma Raporu Bulunanlar
2.2.1. İade
Taleplerinde Yapılacak İşlem
Haklarında SMİYB kullanma
raporu bulunan mükelleflerin raporun vergi dairesine intikal ettiği
tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış nakden veya
mahsuben iade talepleri dört kat teminat karşılığında, teminat
gösterilmemesi halinde münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre
yerine getirilir. İade talepleri hakkında bu bölüme göre işlem
yapılabilmesi için SMİYB kullanma nedeniyle iadesi reddedilen verginin
iade hakkı doğuran işlem dolayısıyla yüklenilen verginin % 5’ini aşması
gerekir. Bu oranın aşılmaması halinde genel esaslara göre iade
yapılacağı tabiidir.
2.2.2. Genel Esaslara
Dönüş
Haklarında SMİYB kullanma
raporu bulunan mükelleflerle ilgili olarak aşağıda sayılan şartlardan
birisinin gerçekleşmesi halinde bunların katma değer vergisi iadeleri bu
Tebliğin “I. Genel Esaslar” bölümüne göre yerine getirilir.
2.2.2.1.
SMİYB kullanma raporlarında tarhı öngörülen vergi ve buna ilişkin olarak
hesaplanacak gecikme faizi ile kesilmesi istenen cezanın ödenmesi veya
bunların tamamı için teminat gösterilmesi.
2.2.2.2.
Yukarıda belirtildiği şekilde ödeme yapılmaz veya teminat gösterilmezse,
SMİYB kullanma raporundan sonra, vergi dairesine olumlu bir vergi
inceleme raporunun intikal etmesi. (Olumlu rapor, raporun ilgili olduğu
vergilendirme döneminden itibaren hüküm ifade eder.)
2.2.2.3.
Kullanma raporları üzerine yapılan tarhiyatın % 95 ve daha fazlasının
nihai yargı kararlarıyla terkin edilmesi.
2.2.3. Haklarında
SMİYB Kullanma Raporu Bulunan Mükelleflerin Ortakları veya Bu
Mükelleflerin Kurdukları veya Ortak Oldukları Şirketlerin İade Talepleri
SMİYB kullandığı
konusunda haklarında rapor bulunan mükelleflerin ortaklarının veya bu
mükellefler ile kanuni temsilcilerinin veya ortaklarının kurdukları veya
ortak oldukları şirketlerin iade talepleri, kendileri hakkında bu yönde
düzenlenmiş herhangi bir olumsuz rapor bulunmamak koşuluyla genel
esaslara göre yerine getirilir.
2.3. Haklarında
Olumsuz Tespit Bulunanlar
2.3.1. SMİYB
Düzenlediği Konusunda Tespit Bulunanlar
İncelemeye sevk edilmiş
olsun olmasın haklarında SMİYB düzenlediği konusunda tespit bulunan
mükelleflerin nakden veya mahsuben iade talepleri; tespit bulunan
dönemler için münhasıran vergi inceleme raporuna göre, diğer dönemler
için dört kat teminat karşılığında yerine getirilir. Teminat
gösterilmemişse vergi inceleme raporuna göre iade yapılır. Teminat
gösterilmişse, teminatlar vergi inceleme sonucuna göre çözülür.
Sahte veya muhteviyatı
itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği tespit edilen dış ticaret sermaye
şirketleri ile sektörel dış ticaret şirketlerinin, bu belgelere
dayanarak iadesini istedikleri verginin aynı dönemde iadesini talep
ettikleri toplam verginin % 4’ünü aşmaması ve bu kısma dört kat teminat
gösterilmesi halinde iade talepleri genel esaslara göre yerine
getirilir.
2.3.2. SMİYB
Kullandığı Konusunda Tespit Bulunanlar
İncelemeye sevk edilmiş
olsun olmasın SMİYB kullandığı konusunda hakkında tespit bulunanların,
tespitin ilgili olduğu döneme ilişkin iade talepleri bu tespite konu
alışlara isabet eden kısma dört kat teminat gösterilmesi veya bu
alışlara isabet eden kısmın iade talebinden çıkarılması halinde, kalan
kısma ve diğer dönemlere ilişkin iade talepleri genel esaslara göre
yerine getirilir. Tespitin bulunduğu dönemler için teminat
gösterilmemişse, iade işlemi vergi inceleme raporuna göre
gerçekleştirilir.
2.3.3. Adreslerinde
Bulunmadıkları, Defter ve Belgelerini İbraz Etmedikleri veya Beyanname
Vermedikleri Konusunda Tespit Bulunanlar
Adreslerinde
bulunmadıkları, mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle defter
ve belgelerini ibraz etmedikleri veya birden fazla döneme ilişkin olarak
katma değer vergisi beyannamesini (süresinden sonra verilenler hariç)
vermedikleri konusunda tespit bulunanların iade talepleri münhasıran
vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir. Düzenlenecek
raporda yukarıdaki olumsuz tespitlerin ortadan kalktığının belirtilmesi
halinde genel esaslara dönülür.
Mükellefin başvurusunun
değerlendirilmesi veya vergi idaresinin belirlemeleri sonunda olumsuz
tespit sayılan nedenlerin ortadan kalktığının anlaşılması halinde
(mükellefin defter ve belgelerini sonradan ibraz etmesi, vermediği
beyannameleri usulüne uygun olarak tamamlaması, yoklama ile tespit
edilmek kaydıyla geçerli bir adresinin ortaya çıkması gibi) genel
esaslara göre iade yapılır.
2.3.4. İşletme
Kapasitesi ile İş Hacmi Arasında Açık Nispetsizlik Tespit Edilenler
İade talebinde bulunan
mükelleflerin işletmelerinin sermaye tutarı, kullandıkları kredi
miktarı, üretim tesisi bulunması halinde tesisin kapasitesi,
verimliliği, istihdam ettiği işçi sayısı gibi unsurlar ile iş hacmi
arasında bariz bir nispetsizlik bulunduğunun tespit edilmesi halinde, bu
mükelleflerin nakden veya mahsuben iade talepleri münhasıran inceleme
raporuna göre yerine getirilir.
3. Doğrudan Mal veya
Hizmet Temin Ettikleri Mükellefler Hakkında Olumsuz Rapor veya Tespit
Bulunanlar
3.1.
Kendileri hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunmayanların mal veya
hizmet satın aldığı mükellefler hakkında olumsuz rapor veya tespit
bulunması halinde, bu mükelleflerden yapılan (haklarında olumsuz tespit
bulunanlardan sadece olumsuz tespitin yapıldığı dönemlerdeki) alışlara
isabet eden kısma dört kat teminat gösterilmesi veya bu alışlara isabet
eden kısmın iade talebinden çıkarılması halinde, kalan kısma ve diğer
dönemlere ilişkin iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir.
Hakkında olumsuz rapor
bulunanlardan alınan kısma isabet eden vergiye ilişkin teminat iade
talebinde bulunan nezdindeki, olumsuz tespit bulunandan alınan kısma
isabet eden vergiye ilişkin teminat ise hakkında olumsuz tespit bulunan
mükellefle ilgili, incelemenin sonucuna göre çözülür.
Ancak aşağıda belirtilen
durumların varlığı halinde de genel esaslara göre iade yapılır.
3.1.1.
Olumsuz raporda öngörülen vergi, ceza, gecikme zammı ve faizlerin
ödenmesi veya bunların toplamı kadar teminat gösterilmesi halinde,
bunlardan mal ya da hizmet alanların bütün dönemlerdeki iade talepleri
genel esaslara göre yerine getirilir.
3.1.2.
- İade talebinde bulunan mükellefin, haklarında SMİYB düzenleme dışında
olumsuz tespit veya SMİYB kullanma raporu bulunanlardan alışlarına
ilişkin ödemelerini, veya, - iade talebinde bulunan mükellefe satış
yapan ve haklarında SMİYB düzenleme dışında olumsuz tespit veya SMİYB
kullanma raporu bulunanların kendi alışlarına ilişkin ödemelerini,
bu Tebliğin müteselsil
sorumluluğa ilişkin (III/1.1.) bölümünde belirtildiği şekilde
yaptıklarını tevsik etmeleri halinde; kendileri hakkında olumsuz rapor
veya tespit bulunmayan ancak haklarında SMİYB düzenleme dışında olumsuz
tespit veya SMİYB kullanma raporu bulunanlardan mal veya hizmet
alanların iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir. Ödeme,
iade talebinde bulunan mükellefin yeminli mali müşaviri tarafından
düzenlenmiş tasdik raporuyla veya tasdik raporu sonradan ibraz edilmek
üzere teminat karşılığı iade talep edilmişse bu konuda düzenlenmiş kısa
bir raporla da tevsik edilebilir.
3.1.3.
Haklarında olumsuz rapor veya tespit bulunanlar hakkında önceki
bölümlerde açıklandığı üzere genel esaslar uygulandığı dönemlerde,
bunlardan mal veya hizmet alanların iade talepleri de genel esaslara
göre yerine getirilir.
(85
Seri No'lu K.D.V. Genel Tebliği
ile iade talebi henüz yerine getirilmemiş işlemlere de uygulanmak üzere
eklenen fıkra) “Ancak hakkında SMİYB düzenleme raporu bulunan ve bu
rapora istinaden tarh edilen vergi, kesilen ceza ve hesaplanan gecikme
faizini ödememiş veya tamamına teminat göstermemiş mükellefin olumsuz
raporun ait olduğu vergilendirme döneminden sonraki 12 vergilendirme
dönemine ilişkin olarak vergi inceleme elemanlarınca düzenlenmiş olumlu
rapor bulunması halinde, bu mükelleften mal veya hizmet alanların olumlu
raporun ait olduğu vergilendirme dönemleri ile sonraki dönemlerde bu
mükelleften alışlarına isabet eden iade talepleri genel esaslara göre
yerine getirilir.”
3.1.4.
En son düzenlenen olumsuz rapor veya yapılan tespitin ilgili olduğu
dönemden itibaren tarh zamanaşımı kadar bir sürenin geçmiş olması
halinde, vergi inceleme imkanının kalmamış olması nedeniyle bu durum
sonraki safhalarda mal veya hizmet alanlar açısından olumsuz rapor veya
tespit olarak değerlendirilmez ve bu mükelleflerden mal veya hizmet
alanların iade taleplerinde genel esaslara göre işlem yapılır.
3.1.5.
Haklarında olumsuz tespit bulunanlardan ihraç kaydıyla mal alan ancak
diğer alışlarına ilişkin olumsuz tespit veya rapor bulunmayan
mükelleflerin iade talepleri genel esaslara göre yerine getirilir.
4. Doğrudan Mal veya
Hizmet Temin Ettikleri Safhadan Önceki Safhalarda Yer Alanlar Hakkında
Olumsuz Rapor veya Tespit Bulunanlar
4.1. Doğrudan Mal veya
Hizmet Temin Ettikleri Safhadan Önceki Safhalarda Yer Alanlar Hakkında
Olumsuz Rapor Bulunanların İade Talebi
Doğrudan mal ya da hizmet
temin ettiği safhadan önceki safhalardaki mükellefler hakkında olumsuz
rapor bulunan ancak kendileri veya
doğrudan mal ya
da hizmet temin ettiği mükellefler hakkında olumsuz rapor veya tespit
bulunmayan mükelleflerin iade talepleri, olumsuz raporlarda iade
talebinde bulunanlarla ilgili olarak bir sorumluluk öngörülmemesi
halinde genel esaslara göre yerine getirilir. Aksi halde raporda
belirtildiği şekilde işlem yapılır.
4.2. Doğrudan Mal veya
Hizmet Temin Ettikleri Safhadan Önceki Safhalarda Yer Alanlar Hakkında
Olumsuz Tespit Bulunanların İade Talebi
Doğrudan mal ya da hizmet
temin ettiği safhadan önceki safhalardaki mükellefler hakkında Tebliğin
(II/1.5.) bölümünde sayılan olumsuz tespit bulunan ancak kendileri veya
doğrudan mal ya
da hizmet temin ettiği mükellefler hakkında olumsuz rapor veya tespit
bulunmayan mükelleflerin iade talepleri, olumsuz tespite konu alışlar
için 4 kat teminat gösterilmesi halinde genel esaslara göre yerine
getirilir. Bu nedenle gösterilen teminat, olumsuz tespit bulunan
mükellefle ilgili olarak yapılacak inceleme sonucuna göre çözülür.
Ancak aşağıda belirtilen
durumların varlığı halinde de genel esaslara göre iade yapılır.
4.2.1.
Bu dönemlerde katma değer vergisi dahil toplam işlem bedelinin doğrudan
mal ya da hizmet temin edilen mükellefe bu Tebliğin müteselsil
sorumluluğa ilişkin (III/1.1.) bölümünde belirtildiği şekilde ödenmiş
olması halinde iade talepleri için genel esaslar uygulanır. Ödeme, iade
talebinde bulunan mükellefin yeminli mali müşaviri tarafından
düzenlenmiş tasdik raporuyla veya tasdik raporu sonradan ibraz edilmek
üzere teminat karşılığı iade talep edilmişse bu konuda düzenlenmiş kısa
bir raporla da tevsik edilebilir.
4.2.2.
Önceki safhadaki mükellefler hakkındaki olumsuz tespit sayılan
nedenlerin ortadan kalktığının anlaşılması halinde iade talepleri genel
esaslara göre yerine getirilir.
4.2.3.
- İade talebinde bulunanlara
mal veya hizmet temin eden mükelleflerin, haklarında olumsuz tespit
bulunanlardan veya
- İade talebinde
bulunanların, haklarında olumsuz tespit bulunanlardan mal veya hizmet
temin edenlerden,
alışlarına isabet eden
verginin, aynı dönemdeki toplam vergi indirimine (iade talebinde
bulunanlarda iadesi talep edilen vergiye) oranının % 5’ini geçmemesi
halinde; kendileri ve mal ya da hizmet temin ettiği mükellefler hakkında
olumsuz tespit bulunmayan mükelleflerin iade talepleri genel esaslara
göre yerine getirilir.
Bu uygulamada aşağıdaki
şekilde hareket edilir:
- İade talebinde
bulunanlara mal ya da hizmet satanların, haklarında olumsuz tespit
bulunanlardan mal ya da hizmet satın aldığı dönemler tespit edilir.
- Söz konusu alıcıların,
aynı dönemlerde iade talebinde bulunanlara satış yapıp yapmadıkları
tespit edilir.
- Satış yapılmışsa,
alıcıların hakkında olumsuz tespit bulunanlardan alışlarına isabet eden
verginin, aynı dönemdeki toplam vergi indirimine (iade talebinde
bulunanlarda iadesi talep edilen vergiye) oranının % 5’ini aşıp
aşmadığına bakılır. Bu oranı aşmamışsa genel esaslara göre iade yapılır.
- İade hakkı sahibinin bu
dönemler dışındaki dönemlerdeki iade talepleri genel esaslara göre
yerine getirilir.
4.2.4.
Hakkında olumsuz tespit bulunandan mal veya hizmet alışının ilgili
olduğu vergilendirme döneminden sonra, iade talebinde bulunanlara mal
veya hizmet temin eden mükellefin verdiği beyannamelerden birisinde
ödenecek katma değer vergisi beyan etmiş olması halinde, bu dönemden
sonraki alışlara ilişkin iade talepleri genel esaslara göre yerine
getirilir.
5. İhtiyati Tahakkuk
ve İhtiyati Haciz Uygulanan Mükellefler
İade talebinde bulunan
mükellefler hakkında katma değer vergisi yönünden ihtiyati tahakkuk ve
ihtiyati haciz uygulanması halinde, ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haczi
istenen miktar kadar teminat gösterilmesi şartıyla bu mükelleflerin
diğer dönemlere ilişkin iade ve mahsup talepleri genel esaslara göre
yerine getirilir.
Ancak ihtiyati tahakkuk
ve ihtiyati haciz uygulamasının iade talebinde bulunan mükellef hakkında
SMİYB düzenleme raporuna dayanması halinde bu Tebliğin (II/2.1.)
bölümündeki açıklamalara göre işlem yapılır.
III. MÜTESELSİL
SORUMLULUK
Müteselsil sorumluluk
müessesesi ile katma değer vergisi iadelerinin doğrudan bir ilişkisi
bulunmamaktadır. Ancak müteselsil sorumluluk kapsamında hakkında vergi
takibatı yapılan mükelleflerin, diğer alacaklarında olduğu gibi vergi
dairesinden olan katma değer vergisi iade alacaklarında da bu husus göz
önüne alınarak işlem yapılacağı tabiidir.
1. Kapsam
Vergi Usul Kanununun 11 inci
maddesinde yer
alan, mal alım ve satımı ile hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi
yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri
yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden, alım satıma taraf
olanlar ile hizmetten yararlananlar, aralarında zımnen dahi olsa irtibat
olduğu tespit olunanların müteselsilen sorumlu olacağına dair hüküm 4369
sayılı Kanunun(8)
81 inci maddesi ile aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Mal alım ve satımı ve
hizmet ifası dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine
yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri
halinde verginin ödenmesinden, alım satıma taraf olanlar, hizmetten
yararlananlar ve aralarında doğrudan veya hısımlık nedeniyle ya da
sermaye, organizasyon veya yönetimine katılmak veya menfaat sağlamak
suretiyle dolaylı olarak ilişkide bulunduğu tespit olunanlar
müteselsilen sorumludurlar."
Yapılan bu değişikliğe
göre, mal teslimlerinde alım-satıma taraf olanlar, hizmet ifalarında
hizmetten yararlananlar, bu safhadaki işlem bedeli üzerinden hesaplanan
katma değer vergisi ile sınırlı olmak üzere, Hazine'ye intikal etmeyen
katma değer vergisinden aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde müteselsilen
sorumlu olacaklardır.
1.1. İşleme Doğrudan
Taraf Olanlar
Mal veya hizmet
alım-satımında satıcının katma değer vergisini Hazine’ye intikal
ettirmediğinin tespit edilmesi halinde, bu satıcı tarafından doğrudan
mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen mükellefler, işlem bedeli
üzerinden hesaplanan vergi ile sınırlı olmak üzere, Hazine’ye intikal
etmeyen vergiden aşağıda, (bu Tebliğin III/2.) bölümünde, belirtilen
usul ve esaslara göre satıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu olur.
Ancak alıcılar, katma
değer vergisi dahil toplam işlem bedelini;
- 4389 sayılı Bankalar
Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan banka veya özel finans
kurumları vasıtasıyla ödemeleri ve banka veya özel finans kurumuna
yapılacak ödeme sırasında düzenlenecek belgede satıcının (veya adına
hareket edenlerin) adı- soyadı (tüzel kişilerde unvanı) ile banka veya
özel finans kurumundaki hesap numarasını ve vergi kimlik numarasını
doğru olarak yazdırmaları,
- ödemenin çekle yapılmış
olması halinde Türk Ticaret Kanununun 697 nci maddesinin birinci ve
ikinci fıkrasına uygun olarak çek düzenlemeleri ve lehine çek keşide
edilenin vergi kimlik numarasını yazmaları,
halinde müteselsil
sorumluluk uygulaması ile muhatap tutulmazlar. Bu çerçevede herhangi bir
hesaba bağlı olmaksızın, örneğin kasadan ödeme yapılması şeklinde,
gönderilen havaleler sorumluluğu kaldırmaz. Ayrıca dış ticaret sermaye
şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri gibi ihracata aracılık
eden mükelleflerin bu uygulamadan yararlanabilmeleri için ihracatına
aracılık ettikleri mükelleflerin de ödemelerini yukarıda belirtilen
şekilde tevsik etmeleri gerekir.
Ancak alıcı ile satıcı
arasında muvazaaya dayanan bir işlem yapıldığının veya menfaat sağlayan
doğrudan bir ilişkinin veya hısımlık, sermayesine katılma, organizasyon
veya yönetimi içinde yer alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin
bulunduğunun vergi
incelemesine yetkili olanlarca düzenlenmiş raporlarla
tespit edilmesi halinde
ödeme yukarıdaki şekilde tevsik edilmiş olsa bile müteselsil sorumluluk
kalkmayacaktır.
Öte yandan
Katma Değer Vergisi
Kanununun 17 nci maddesinin
1 numaralı fıkrasında sayılan (tarımsal amaçlı kooperatifler hariç)
kurum ve kuruluşlar ile sermayelerinin (% 51) veya daha fazlası kamuya
ait iktisadi işletmelerin mal teslimi veya hizmet ifalarında taraf
olduğu alım-satım işlemlerinde müteselsil sorumluluk uygulanmaması uygun
görülmüştür. Buna göre;
- yukarıda sayılan
kuruluşların mal ya da hizmet satın aldıkları mükelleflerin bu alışlarla
ilgili vergiyi,
- bu kuruluşlardan mal ya
da hizmet satın alanların ise sözü edilen kuruluşların bu satışlarıyla
ilgili vergiyi,
Hazine’ye intikal
ettirmemeleri nedeniyle müteselsil sorumluluk kapsamında işlem yapılmaz.
1.2. İşleme Doğrudan
Taraf Olmayanlar
Bir mükellefin, mal veya
hizmet temin ettiği safhalardan daha önceki safhalarda, bu mal veya
hizmetle ilgili katma değer vergisinin Hazine’ye intikal ettirilmemiş
olması nedeniyle müteselsil sorumluluk uygulaması ile muhatap
tutulabilmesi için, sözü edilen mükellef ile vergiyi Hazine’ye intikal
ettirmeyenler arasında; menfaat sağlayan doğrudan bir ilişkinin veya
hısımlık, sermayesine katılma, organizasyon veya yönetimi içinde yer
alma şeklinde dolaylı bir ilişkinin mevcudiyetinin
vergi incelemesine yetkili
olanlarca düzenlenmiş raporlarda açıkça belirtilmiş olması
zorunludur.
2. Uygulama
Müteselsil sorumluluk
uygulaması aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde yerine getirilecektir.
i.
Vergi, mükellef adına tarh ve tahakkuk ettirilecek ve öncelikle
mükelleften aranacaktır.
ii.
Müteselsil sorumluluk satın alınan mal ve hizmet bedeli üzerinden
hesaplanan katma değer vergisi, varsa gecikme faizi ve gecikme zammı ile
sınırlıdır. Cezalar sorumluluk kapsamı dışındadır.
iii.
Mükellef dışındaki kişilerden (müteselsil sorumludan) yapılacak takibe
ödeme emri tebliği suretiyle başlanılacaktır.
Bu esaslar dikkate
alınarak mükellef tarafından beyan edilen ancak, ödenmeyen vergi ile
ilgili olarak;
- Mükellefe, bilinen
adreslerinde bulunamadığından ödeme emri tebliğ edilememiş olması veya
- Kendisine ödeme emri
tebliğ edilen mükellefin mal beyanında bulunmamış, vergi dairesince de
malı tespit olunamamış veya beyan edilen veya vergi dairesince tespit
olunan malların amme alacağını karşılamayacağının anlaşılmış olması,
hallerinde vergi aslı,
varsa gecikme faizi ve gecikme zammı için mükellef dışındaki müteselsil
sorumlu nezdinde ödeme emri ile takibe başlanılacaktır.
Mükellef tarafından
noksan beyan edilen veya hiç beyan edilmeyen vergi için yapılacak
tarhiyat üzerine tahsil edilebilir hale gelen vergi ve gecikme faizi,
yukarıda belirtilen şartlara göre müteselsil sorumlu nezdinde ödeme emri
ile takibe alınacaktır.
IV. DİĞER HUSUSLAR
1. Kaldırılan
Tebliğler
1.
5 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(9),
2.
17 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(10),
3.
18 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(11)
(D) bölümü,
4.
24 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(12)
(A) bölümü,
5.
26 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(13)
(I) bölümü,
6.
28 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(14)
(D), (E), (F), (G), (H) ve (I) bölümleri ile bu Tebliğ kapsamına giren
iade taleplerine ilişkin olmak üzere (A) bölümü,
7.
29 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(15)
,
8.
30 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(16)
(B) bölümü,
9.
33 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(17)
(B) bölümü,
10.
35 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(18)
,
11.
37 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(19)
(E) bölümü,
12.
38 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(20)
(A), (B), (C), (D), (E), (F), (G), (H), (I) ve (J) bölümleri,
13.
39 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(21)
(II). bölümü,
14.
44 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(22)
(A) bölümü,
15.
46 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(23)
(D), (E) ve (F) bölümleri,
16.
56 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(24)
,
17.
59 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(25)
(A) bölümü,
18.
61 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(26)
(6). bölümünün ikinci paragrafı,
19.
62 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(27)
(B) bölümü,
20.
64 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(28)
(III). bölümü,
21.
65 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(29)
,
22.
70 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(30)
(1), (2), (4) ve (5). bölümleri,
23.
73 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(31)
(3), (4), (5) ve (6). bölümleri,
24.
77 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(32)
(2) ve (3). bölümleri,
25.
78 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(33)
,
26.
80 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(34)
,
27. Bu Tebliğ kapsamına
giren iade taleplerine ilişkin olmak üzere
81 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(35)
(1). bölümü,
28. (2.3.1) ile (2.5.)
bölümlerinin dışında, bu Tebliğ kapsamına giren iade taleplerine ilişkin
olmak üzere
82 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliği(36)
,
29.
83 Seri No.lu Katma Değer
Vergisi Genel Tebliğinin(37)
(2) ve (4). bölümleri ile bu Tebliğ kapsamına giren iade taleplerine
ilişkin olmak üzere (6).bölümü,
yürürlükten
kaldırılmıştır.
2. Diğer İade
Taleplerine İlişkin Uygulama
Bu Tebliğin, “II. Özel
Esaslar” bölümü, Katma Değer Vergisi Kanununun
13,
14
ve
15
inci maddeleri uyarınca
vergiden istisna olan işlemler ile aynı Kanunun
geçici 17 nci maddesine
istinaden tecil-terkin uygulanan işlemlerden ve 29/2 maddesine göre
Bakanlar Kurulunca vergi oranı indirilen teslim ve hizmetlerden doğan
katma değer vergisi iadeleri ve aynı Kanunun
9 uncu maddesinin
Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden teslim ve hizmet bedelleri
üzerinden hesapladıkları vergilerden katma değer vergisi tevkifatı
zorunluluğu getirilen ve bu nedenle iade hakkı doğan mükelleflerin özel
esaslar kapsamına giren iade taleplerinde de uygulanır. Ancak bu iade
taleplerinin genel esaslara göre yerine getirilmesinde ilgili genel
tebliğlerle yapılan düzenlemeler dikkate alınır.
3. Yürürlük
3.1.
Bu Tebliğ hükümleri, henüz sonuçlanmamış veya incelemesi (YMM raporu
dahil) devam eden iade taleplerine de uygulanmak üzere 1/12/2001
tarihinde yürürlüğe girer. Ancak Tebliğin (I/2.1.2.2.2./i.) bölümünde
yer alan “80 milyar lira”, 1/3/2002 tarihine kadar yapılacak iade
taleplerinde “40 milyar lira” olarak uygulanır.
3.2.
Bu Tebliğin yayımından önce talep edilen iadelere ilişkin olarak bu
Tebliğle yürürlükten kaldırılan tebliğlerde sayılan belgelerin ibraz
edilmiş olması yeterlidir.
Tebliğ olunur.
(1)
02.11.1984 tarihli ve 18563
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(2)
01.03.1997 tarihli ve 22920 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(3)
28.07.1994 tarihli ve 22004 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(4)
14.10.1991 tarihli ve 21021
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Devlet Harcama Belgeleri
Yönetmeliğinin 52 nci maddesi 28.02.2001 tarihli ve 24332 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle değiştirilmiştir.
(5)
23.06.1999 tarihli ve 23734
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(6)
02.01.1990 tarihli ve 20390
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(7)
Halen yürürlükte olan
tutarlar 20.07.2001 tarihli ve 24468 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
31 Sıra No.lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik
ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğiyle belirlenmiştir.
(8)
22.7.1998 tarihli ve 23917
mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(9)
08.12.1984 tarihli ve 18599
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(10)
19.12.1985 tarihli ve 18963 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(11)
31.12.1985 tarihli ve 18975
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(12)
22.11.1986 tarihli ve 19289
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(13)
31.12.1987 tarihli ve 19681
mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(14)
01.08.1988 tarihli ve 19886
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(15)
12.08.1988 tarihli ve 19897 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(16)
16.12.1988 tarihli ve 20021
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(17)
26.04.1989 tarihli ve 20150
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(18)
25.08.1989 tarihli ve 20263
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(19)
08.11.1990 tarihli ve 20689
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(20)
16.10.1991 tarihli ve 21023
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(21)
12.03.1992 tarihli ve 21169 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(22)
19.10.1994 tarihli ve 22086
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(23)
17.03.1995 tarihli ve 22230 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(24)
13.08.1996 tarihli ve 22726
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(25)
28.12.1996 tarihli ve 22861
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(26)
01.03.1997 tarihli ve 22920
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(27)
02.04.1997 tarihli ve 22952
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(28)
21.09.1997 tarihli ve 23117
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(29)
13.11.1997 tarihli ve 23169
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(30)
10.09.1998 tarihli ve 23459
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(31)
21.01.2000 tarihli ve 23940
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(32)
01.12.2000 tarihli ve 24247
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(33)
22.12.2000 tarihli ve 24268
sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
(34)
25.01.2001 tarihli ve 24298
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(35)
01.03.2001 tarihli ve 24333
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(36)
10.05.2001 tarihli ve 24398
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(37)
29.06.2001 tarihli ve 24447
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(*) Değişmeden önceki
şekli İhracatın
gerçekleştiği döneme ilişkin olarak indirilecek katma değer vergisi
listesi,
EK:1
KESİN TEMİNAT MEKTUBU ÖRNEĞİ